رابطه متقابل والدین و فرزندان
طلیعه سخن
بدون تردید شناختن و
رعایت حقوق متقابل والدین و فرزندان توسط هم دیگر، علاوه بر این که یک
فرمان الهی و امری تشریعی است، به صورت یک قانون تکوینی در نهاد همه انسان
ها وجود دارد. به عبارت دیگر روابط والدین و فرزندان که یک رابطه آسمانی و
توأم با عشق و علاقه اصیل است از فطرت انسان سرچشمه می گیرد و به تاریخ
پیدایش انسان در روی این کره خاکی بر می گردد، بنابراین فطرت انسانی و
دستور یزدانی هر دو انسان را به نیکی متقابل میان این دو رکن اساسی جامعه
دعوت ء کند.
ارتباط صحیح آنان، پیوند مستحکم دو نسل را در پی دارد اگر
به طور صحیح باشد در حقیقت کل جامعه سالم و صالح خواهد شد، اما اگر نسل
گذشته به حقوق فرزندان و یا بالعکس نسل جدید، حقوق والدین را نادیده
بگیرند، علاوه بر گسست دو نسل که ضررهای جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت
ثبات جامعه نیز متزلزل شده و افراد در آن سر در گم خواهند شد. در نتیجه
فرهنگ و تمدن و ارزش های آن جامعه دچار فروپاشی خواهد شد برای همین، در
فرهنگ متعالی اسلام در مرتبه اول حقوق و وظایفی برای والدین در مقابل نسل
جوان و در مرتبه دوم وظایف و مسئولیت هایی نیز برای فرزندان در قبال والدین
منظور شده است.
در این راستا اگر والدین با عمل به وظایف سنگین خود
بتوانند فرزندان خود را در سایه عوامل تربیتی به سوی رشد و تربیت صحیح
هدایت نمایند فرزندانشان به بالاترین درجه فضائل و کمالات انسانی خواهند
رسید.
رسد آدمی به جائی که به جز خدا نبیند - بنگر که تا چه حد است مکان آدمیت (1)
اما اگر پدر و مادر همین موجود ارزشمند را که همچون امانتی دست آن هاست،
رها کنند و آنان از جاده مستقیم تربیت منحرف شود در واقع از ماهیت حقیقی
خود دور شده و به یک موجود پست و بی ارزش تبدیل خواهند گردید.(2) حضرت امام
مجتبی علیه السلام در مورد ضرورت توجه به حقوق معنوی فرزندان - که بخشی از
وظایف والدین است - می فرماید: عجبت لمن یتفکر فی ماکوله کیف لا یتفکر فی
معقوله، فیجنب بطنه ما یؤذیه و یودع صدره ما یردیه (3) تعجب می کنم از
فردی که در غذای جسمانی نخود فکر می کند (که سالم و بهداشتی باشد) اما در
غذای روح و جان خویش نمی اندیشد، در نتیجه شکم خود را از غذاهای زیان آور
حفظ می کند ولی سینه اش را در مقابل آنچه که آن را پست می گرداند آزاد می
گذارد.
بخش اول: حقوق فرزندان
مسئولیت والدین:
از دیدگاه فرهنگ تربیتی
اسلام لازم است والدین - که مهم ترین نقش آفرینان در حوزه تربیت نسل جدید
محسوب می شوند و مسئولیت سنگین آن را به عهده گرفته اند - با بهره گیری از
روشهای صحیح و اطمینان بخش و با رعایت حقوقی که دین مبین اسلام معین
فرموده، فرزندان خویش را در امر تربیت یاری نموده و برای پرورش خلاقیت های
فرزندان و شکوفائی استعدادهای خدادادی آنان به حقوق اساسی فرزندانشان توجه
کنند.
این حقوق اساسی را می توان در سیره و سخن پیشوایان معصوم علیهم
السلام به وضوح مشاهده کرد. و آن را به عنوان بهترین و کامل ترین شیوه
زندگی ارائه نمود؛ زیرا آن بزرگواران در خاندان نبوت پرورش یافته و از
الگوهای آسمانی و پیام های وحیانی الهام گرفته و در خاندانی پاک و مطهر
زیسته اند برای همین در طول تاریخ بشریت به عنوان کامل ترین اسوه های زندگی
سعادت مندانه شناخته می شوند.
توجه والدین به حقوق فرزندان و رعایت
آن می تواند فرزندانی شایسته و با ایمان به جامعه تحویل دهد، و فرزندان
صالح و شایسته نیز عادتاً در رعایت حقوق پدر و مادرشان و ایفای صحیح نقش
فرزندی، از هیچ کوششی فروگذاری نمی کنند.
رسول گرامی اسلام صلی الله
علیه و آله با اشاره به حقوق متقابل فرزندان و والدین فرمود: یلزم
الوالدین من العقوق لو لدهما ما یلزم الولد لهما من عقوقهما(4) هم چنان که
فرزندان به پدر و مادر خود عاق می شوند. پدر و مادر نیز به فرزندان خود عاق
می شوند. برای همین ما در بخش نخست حقوق فرزندان را مطرح می کنیم و در بخش
دوم به حقوق والدین که بر عهده فرزندان است خواهیم پرداخت. با توجه به
نکات مطروحه در بخش اول به عمده ترین حقوق فرزندان که بر عهده والدین محول
شده، می پردازیم:
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در ضمن گفتاری راهگشا برخی از حقوق فرزندان را که بر عهده والدین می باشد، بیان فرمود.
تکریم شخصیت مادر، انتخاب نام نیک، توجه به نکات بهداشتی، اهتمام به مسائل
تفریحی و ورزش، آموختن قرآن، دور کردن از معرض گناه، اهتمام در امر ازدواج
از جمله این موارد است.(5)
امام سجاد علیه السلام نیز در این زمینه می
فرماید: و اما حق فرزندت به تو این است که بدانی وجود او از توست و اعمال
نیک و بد در این دنیا وابسته به تو است، تو در برابر خوب تربیت کردن و
راهنمائی کردن او به سوی پروردگار و اطاعت وی مسئول هستی. پس عمل تو درباره
او همانند عمل کسی باید باشد که می داند در نیکی کردن به او پاداش و در
کوتاهی نسبت به او کیفر می بیند.(6)
[ بازدید : 20 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]